Ελένη Π. - Η Ιστορία
Στην Ελλάδα, χώρα κατ' εξοχήν ναυτική, σώζονται ακόμη σκάφη κατασκευασμένα με παραδοσιακές τεχνικές και με μοναδική αξία ως προς τα πολιτισμικά και τα τεχνολογικά τους χαρακτηριστικά. Η ναυπηγική υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους κλάδους της χώρας καθ' όλη τη διάρκεια του 19ου και μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Αρκετά μάλιστα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά που εφαρμόζονταν στα ξύλινα σκάφη αποτελούσαν άμεση εξέλιξη αντίστοιχων χαρακτηριστικών που είχαν τα πλοία στο Αιγαίο σε παλαιότερες ιστορικές περιόδους. Η διάσωση και μελέτη αυτών των χαρακτηριστικών συμβάλλουν αναμφίβολα στην ανάδειξη της συνέχειας που έχει η Ναυτική και η Ναυπηγική Παράδοση δια μέσου των αιώνων. Αυτός είναι ίσως ο βασικότερος λόγος για την αξία της διάσωσης και αποκατάστασης μοναδικών παραδοσιακών σκαφών που έχουν κατασκευαστεί με προβιομηχανικές τεχνικές, οι οποίες δεν εφαρμόζονται πλέον.
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να διασωθούν τέτοια αιγαιοπελαγίτικα σκαριά, που παρουσιάζουν και τεκμηριώνουν τη συνέχεια του Αιγαιοπελαγίτικου Ναυτικού Πολιτισμού των Ελλήνων. Η προσπάθεια αυτή πρέπει να ενταθεί σήμερα γιατί τέτοια σκάφη δεν κατασκευάζονται πλέον και ο αριθμός τους μειώνεται δραματικά χρόνο με το χρόνο. Ακόμη όμως και στα ξύλινα σκάφη που κατασκευάζονται σήμερα, όπως τρεχαντήρια, βαρκαλάδες, λίμπερτυ, κλπ., οι τεχνικές που εφαρμόζονται απομακρύνονται όλο και περισσότερο από την παράδοση. Στην αρχή τα ηλεκτροκίνητα εργαλεία, μετά η εισαγόμενη ξυλεία, στη συνέχεια ο ψηφιακός σχεδιασμός και τέλος η αυτοματοποίηση της παραγωγής είναι βασικά στοιχεία του εκσυγχρονισμού που εφαρμόζεται στην ελάχιστη παραγωγή των ξυλοναυπηγείων σήμερα, δημιουργώντας μία νέα γενιά σκαφών με όλο και λιγότερα παραδοσιακά χαρακτηριστικά.
Τα καινοτόμα παραδοτέα του έργου SaveWoodenBoats, όπως ο Πλήρης Οδηγός (Best Practice) για τη σωτηρία παραδοσιακών σκαφών, που σήμερα δεν υπάρχει και αποτελεί επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθεί, η Δισδιάστατη και Τρισδιάστατη σχεδίαση (2D/3D) Ρέπλικας καθώς και ψηφιακών 3D διατηρητέων Τμημάτων του πλοίου, μέσα από στοχευμένες και εξειδικευμένες Εργασίες Διάγνωσης και Συντήρησης, καθώς και η πιλοτική λειτουργία ενός Επιδεικτικού Εργαστηρίου υπό τη μορφή «Εργαστηρίου Ανοικτής Θέασης» (Open Lab), μέσω τεχνολογιών Εικονικής και Επαυξημένης Πραγματικότητας (AR/VR), στοχεύουν στη δημιουργία ενός νέου Βιώματος «Πολιτισμικής Εμπειρίας», δηλαδή στην παροχή ψηφιακών βιωματικών εμπειριών/υπηρεσιών αναφορικά με τα Παραδοσιακά Σκάφη και την Παραδοσιακή Ναυπηγική Τέχνη, χωρίς ωστόσο αυτό να είναι περιοριστικό, καθώς η μεθοδολογία και τα σχετικά εργαλεία που θα αναπτυχθούν θα μπορούν, με τις ανάλογες προσαρμογές, να έχουν εφαρμογή και σε άλλους εμπορικούς/επιχειρηματικούς τομείς (όπως Ορχήστρες, Χώροι Προβολών, Χώροι εκδηλώσεων, κλπ.).
Η Σύμπραξη του έργου φιλοδοξεί να διασώσει και να συντηρήσει το μέγιστο δυνατό αριθμό των στοιχείων του σκάφους, να εκπονήσει μια ολοκληρωμένη μελέτη κατασκευής ενός πιστού αντιγράφου του «Ελένη Π.», στο οποίο θα ενσωματωθούν ο μέγιστος δυνατός αριθμός των στοιχείων που θα έχουν διασωθεί και συντηρηθεί, να δημιουργήσει ένα ψηφιακό αντίγραφο του αποκατεστημένου σκάφους και να εκπονήσει μια μελέτη αξιοποίησης και βιωσιμότητας του φυσικού αντιγράφου του σκάφους. Ως επιδεικτικό αποτέλεσμα, στοχεύει επίσης να παραδώσει το «ΕΛΕΝΗ Π.» στο κοινό ως ένα ναυτικό ψηφιακό έκθεμα του Ιστορικού Μουσείου Ύδρας, ενός ζωντανού πολιτιστικού οργανισμού στην καρδιά του παραδοσιακού οικισμού του νησιού. Οι παραπάνω στόχοι θα επιτευχθούν μέσω της συντήρησης, τεκμηρίωσης και ανάδειξής των τμημάτων του σκάφους που είναι δυνατόν να διασωθούν με την ολοκληρωμένη μελέτη της κατασκευής ενός φυσικού αντιγράφου του σκάφους και με τη σχεδίαση και δημιουργία τρισδιάστατου (3D) ψηφιακού αντιγράφου για την προβολή και ανάδειξη της ναυτικής πολιτιστικής κληρονομιάς της Ύδρας και γενικότερα του Αρχιπελάγους του Αιγαίου.
Παράλληλα, το έργο θα συμβάλει σημαντικά στην Ανταγωνιστικότητα της Οικονομίας αφενός μεν γιατί θα δημιουργήσει προϊόντα και υπηρεσίες υψηλού τεχνολογικού επιπέδου, ικανά να εφαρμοστούν σε πολλές περιπτώσεις συντήρησης, ανάδειξης και διάσωσης πολιτιστικών μνημείων στην εγχώρια αγορά και αφετέρου δε γιατί θα συνεισφέρει σημαντικά στη διαφοροποίηση και εξαγωγή πρότυπης τεχνογνωσίας, μέσω των νέων εργαλείων και εφαρμογών που θα αναπτυχθούν για το εν λόγω αντικείμενο.
Το έργο αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική πρόοδο πέραν της «Τρέχουσας Τεχνολογικής Στάθμης»για τα Ελληνικά δεδομένα στον τομέα της Διάγνωσης, Συντήρησης, Τεκμηρίωσης και Ανάδειξης Ιστορικών Πολιτιστικών Μνημείων και ειδικά παραδοσιακών σκαφών, δεδομένου ότι θα αναπτύξει νέα καινοτόμα μεθοδολογία, εργαλεία και προσέγγιση σε ότι αφορά την προστασία και διάσωση του Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της χώρας, εστιάζοντας στα Παραδοσιακά Σκάφη και την Παραδοσιακή Ναυπηγική Τέχνη. Ιδιαίτερα θα πρέπει να τονιστεί ότι το έργο διαπραγματεύεται μια καινοτόμα προσέγγιση στο οξύ πρόβλημα της επαπειλούμενης ανεξέλεγκτης κατάρρευσης ξύλινων σκαφών που δεν έχουν συντηρηθεί για πολλά χρόνια, αν και έχουν χαρακτηριστεί μνημεία. Η προτεινόμενη διαδικασία παρέμβασης, είναι εναρμονισμένη με την πρόσφατη ρύθμιση που προβλέπει το αρ.63 του ν.4481/2017 για τα κινητά μνημεία και διασώζει στο μέγιστο δυνατό βαθμό τόσο τα υλικά όσο και τα άυλα χαρακτηριστικά αυτών των σκαφών, που τα είχαν καταστήσει μοναδικά δείγματα της ελληνικής ναυπηγικής παράδοσης.
